سولانا چیست و نحوه کار آن چگونه است؟

هدف از طراحی جاه طلبانه سولانا حل معضل سه‌گانه بلاکچین (BlockchainTrilemma) است؛ با این حال، این شبکه هنوز از نقاط ضعف مختلفی مانند متمرکز بودن، رنج می‌برد.

سولانا (سولانا) یک پروژه متن باز بسیار کاربردی است که یک بلاکچین جدید بدون مجوز و پر سرعت را پیاده‌سازی می‌کند.

سولانا که در سال 2017 توسط آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko)، مدیر اجرایی سابق شرکت کوالکام (Qualcomm) ساخته شد، قصد دارد به مقیاسی فراتر از بلاکچین‌های معروف حال حاضر دست یابد و در عین حال کارمزدهای شبکه را کاهش دهد. سولانا از یک مدل اجماع نوآورانه بهره می‌برد که ترکیبی از الگوریتم منحصر به فرد اثبات تاریخچه (POH) با موتور هماهنگ سازی (synchronization engine) پرسرعتی است که یک نسخه‌ از اجماع اثبات سهام (POS) است. به همین دلیل، شبکه سولانا می‌تواند به صورت تئوری بیش از 710،000 تراکنش در ثانیه (TPS) را بدون نیاز به هیچ فناوری افزایش مقیاس (scaling)، پردازش کند.

معماری بلاکچین نسل سوم سولانا برای اجرای قراردادهای هوشمند و ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DAPP) طراحی شده است. این شبکه از یک سری پلتفرم‌های فایننس غیرمتمرکز (دیفای) و همچنین بازارهای توکن‌های NFT پشتیبانی می‌کند.

بلاکچین سولانا در سال 2017 با عرضه اولیه سکه (ICO) راه‌اندازی شد. شبکه آزمایشی (TestNet) داخلی این پروژه در سال 2018 منتشر شد و پس از اجرای تست‌نت‌های مختلف سرانجام شبکه اصلی (Main Net) آن در سال 2020 راه‌اندازی شد.

چه چیزی باعث منحصر به فرد بودن سولانا شده است؟

هدف از طراحی بلند پروازانه سولانا حل معضل سه‌گانه بلاکچین است که مفهومی است که توسط خالق اتریوم، ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) خلق شد. این معضل سه‌گانه مجموعه‌ای از سه چالش بزرگ است که توسعه‌دهندگان در هنگام ساختن بلاکچین‌ها با آن مواجه می‌شوند: غیرمتمرکز بودن، امنیت و مقیاس‌پذیری.

اعتقاد بر این است که بلاکچین‌ها به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که توسعه‌دهندگان را مجبور به قربانی کردن یکی از این سه ویژگی به نفع دو مورد دیگر می‌کند، به عبارتی دیگر، آن‌ها می‌توانند همزمان فقط به 2 مورد از این 3 خصوصیت دست یابند.

پلتفرم بلاکچین سولانا یک مکانیزم اجماع ترکیبی را پیشنهاد کرده است که به طور غیرمستقیم به حداکثر رساندن سرعت کمک می‌کند. ترکیب نوآورانه POS و POH باعث می‌شود که سولانا به یک پروژه منحصر به فرد در صنعت بلاکچین تبدیل شود.

به طور کلی، بلاکچین‌ها بسته به تعداد تراکنشی که می‌توانند در هر ثانیه پردازش کنند دارای مقیاس‌پذیری بیشتری هستند. با این حال، در بلاکچین‌های غیرمتمرکز، زمان بلاک کمتر و توان خروجی بیشتر، مقیاس‌پذیری را کاهش می‌دهد، به این معنی که گره‌های بیشتری به تأیید تراکنش‌ها می‌پردازند و فرآیند برچسب زمانی (Timestamp) زمان بیشتری طلب می‌کند.

سولانا با داشتن یک گره لیدر که پیام‌های بین گره‌ها را بر اساس مکانیزم POS مرتب می‌کند، این مشکل را حل می‌کند. بنابراین، شبکه سولانا با کاهش حجم پردازش منجر به افزایش توان خروجی بدون یک منبع زمانی متمرکز و دقیق می‌شود.

همچنین، سولانا با هش کردن (مخلوط کردن) خروجی یک تراکنش‌ و استفاده از آن به عنوان ورودی تراکنش‌ بعدی، یک زنجیره از تراکنش‌ها را ایجاد می‌کند. این تاریخچه تراکنش‌‌ همان مکانیسم اجماع اصلی سولانا است: POH (اثبات تاریخچه)، مفهومی که منجر به افزایش مقیاس‌پذیری پروتکل و در نتیجه افزایش ظرفیت و کاربردپذیری آن می‌شود.

سولانا چگونه کار می‌کند؟

عنصر اصلی پروتکل سولانا، اثبات تاریخچه، دنباله‌ای از محاسبات است که یک تاریخچه (سابقه) دیجیتالی را ارائه می‌دهد که وقوع یک رویداد در هر لحظه از تاریخ شبکه را ثبت و تأیید می‌کند. POH را می‌توان به عنوان یک ساعت کریپتوگرافیک که برای تمامی تراکنش‌ها یک برچسب زمانی ثبت می‌کند در نظر گرفت.

POH با استفاده از الگوریتم BFT (یک نسخه بهینه شده از پروتکل PBFT) بر اجماع اثبات سهام (POS) متکی است. سولانا از POH برای رسیدن به اجماع استفاده می‌کند. BFT شبکه را امن نگه می‌دارد و به عنوان یک ابزار اضافی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها عمل می‌کند.

علاوه بر این، POH را می‌توان به عنوان یک تابع تأخیر قابل‌تأیید یا VDF (یک تابع سه‌گانه setup evaluation, verification) در نظر گرفت که توان خروجی منحصر به فرد و قابل اطمینانی را فراهم کند.

سولانا از یک الگوریتم هش 256 بیتی (SHA-256) -یک سری توابع رمزنگاری اختصاصی که مقادیر 256 بیتی تولید می‌کنند- استفاده می‌کند. این شبکه به صورت دوره‌ای اعداد و هش‌های SHA-256 را نمونه‌گیری (Sample) کرده و داده‌های در لحظه (Real time) را طبق هش‌های موجود در واحدهای پردازش مرکزی تولید می‌کند.

اعتبارسنج‌های (Validators) سولانا می‌توانند از این دنباله هش برای ثبت یک سری داده‌های خاص که قبل از تولید یک شاخص هشِ (hash index) خاص ایجاد شده‌اند، استفاده کنند. پس از ثبت این داده‌های خاص، برچسب‌ زمانی تراکنش‌ها ایجاد می‌شود. برای دستیابی به TPS ادعا شده، تمام گره‌ها در شبکه باید ساعت‌های کریپتوگرافیک داشته باشند تا رویدادها را دنبال کنند، نه اینکه منتظر بمانند تا دیگر اعتبارسنج‌ها تراکنش‌ها را تأیید کنند.

توکن سولانا (Sol)

توکن سولانا SOL نام دارد. این توکن بومی و کاربردی Solana است که به عنوان روش پرداخت و همچنین ابزار تأمین امنیت بلاکچین سولانا عمل می‌کند. SOL در ماه مارس 2020 راه‌اندازی شد و اکنون به یکی از 10 رمزارز برتر جهان از لحاظ سرمایه بازار (Market Cap) تبدیل شده است.

طرح عملیاتی توکن Sol مشابه ETH در بلاکچین اتریوم است. اگرچه عملکرد آن‌ها مشابه است، اما دارندگان توکن SOL این رمزارز را به منظور تأیید اعتبار تراکنش‌ها‌ از طریق مکانیزم اجماع POS استیک(Stake)  می‌کنند. علاوه بر این، توکن SOL برای دریافت پاداش و پرداخت کارمزد تراکنش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین کاربران را قادر می‌سازد تا در تصمیم‌گیری‌های شبکه مشارکت کنند.

همچنین بیش از 500 میلیون توکن SOL در گردش وجود دارد و عرضه کل آن بیش از 511 میلیون واحد است (عرضه در گردش Solana بیش از نیمی از آن است). حدود 60 درصد از توکن‌های SOL تحت کنترل بنیانگذاران سولانا و بنیاد سولانا (Solana Foundation) است و تنها 38 درصد آن برای کاربران محفوظ است.

شما می‌توانید توکن SOL را در اکثر صرافی‌ها خریداری کنید. بهترین صرافی‌ها برای خرید و فروش سولانا، بایننس (Binance)، کوین‌بیس (Coinbase)، کوکوین (Kucoin)، هابی (Huobi)، FTX و … است.

سولانا در برابر اتریوم

سولانا به خاطر سرعت و عملکرد خود اعتبار زیادی به دست آورده است و حتی به عنوان یکی از رهبران مشروع صنعت کریپتو به آن استناد شده است.

اما تفاوت‌ سولانا و اتریوم در چیست و آیا می‌توان آن را به عنوان یک قاتل بالقوه اتریوم در نظر گرفت؟

از لحاظ سرعت پردازش، سولانا قادر است پلتفرم قرارداد هوشمند اتریوم را به چالش بکشد، زیرا گفته می‌شود که این شبکه قادر به دستیابی به سرعت بیش از 50000 TPS است. سولانا از الگوریتم‌های اجماع مختلف برای افزایش سرعت تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کند. این ویژگی باعث شده است که سولانا به یکی از سریع‌ترین بلاکجین‌های حال حاضر برای رقابت با دیگر صنایع خارج از فضای کریپتو تبدیل شود.

گفتنی است که مدل اجماع اثبات کار (POW) اتریوم، تنها 15 TPS را مدیریت می‌کند. بنابراین، سولانا هزاران برابر سریع‌تر از اتریوم است. یکی دیگر از مزیت‌های سولانا، مقرون به‌صرفگی فوق‌العاده این شبکه است. این پروژه به منظور کاهش کارمزدها، اقتصاد توکنی (Tokenomics) جدیدی را پیاده‌سازی کرده است.

همچنین، شایان ذکر است که بلاکچین سولانا، که از یکی از نسخه‌های POS استفاده می‌کند، سازگار با محیط‌زیست و پایدارتر است. اما مدل اجماع POW اتریوم نیاز به استفاده از توان محاسباتی و درنتیجه مصرف برق) بسیار زیادی دارد.

با این حال، همه افراد جامعه کریپتو مشتاقانه منتظر به روزرسانی اتریوم به مدل POS هستند. اتریوم جدید، که به شدت توسعه یافته است، شامل یک لایه اجرا (که قبلا Ethereum 1.0 نام داشت) و یک لایه اجماع (قبلا Ethereum 2.0 نام داشت) خواهد بود. این می‌تواند تا حد زیادی توان خروجی و مقیاس شبکه را افزایش دهد و به کاهش کارمزدهای تراکنش و مصرف برق آن منجر شود.

نقاط ضعف سولانا

اگر برایتان سؤال است که آیا سولانا سرمایه‌گذاری خوبی است و آیا باید آن را خریداری کنید، پاسخ به خود شما بستگی دارد. علیرغم مزایای ذکر شده، سولانا مانند هر پروژه کریپتویی دیگری دارای معایب خاص خود است.

اول و مهم‌تر از همه، گرچه بلاکچین سولانا می‌تواند با برترین پروژه‌های بلاکچین رقابت کند، اما هنوز هم به دلیل متمرکز بودن خود آسیب‌پذیر است، زیرا تعداد اعتبارسنج‌های این شبکه زیاد نیست. هر کسی در این شبکه می‌تواند به یک اعتبارسنج تراکنش تبدیل شود، اما انجام این کار دشوار است، زیرا نیاز به منابع محاسباتی بسیاری دارد.

علاوه بر این، این پروتکل هنوز در نسخه بتای مین‌نت (Mainnet) قرار دارد، که حاکی از وجود احتمالی باگ‌ها و خطاها در شبکه است.

با وجود این مسائل، سولانا هنوز یکی از بزرگ‌ترین اکوسیستم‌های صنعت کریپتو محسوب می‌شود و به نظر می‌رسد در مسیر درستی قرار دارد.