رپد توکن و رپد بیت‌کوین چیست؟

علاقه‌مندان به کریپتو ممکن است نام رپد بیت‌کوین wrapped Bitcoin)) یا توکن‌های رپ شده wrapped tokens)) را شنیده باشند. در این مقاله، انواع رپد توکن‌، هدف از این نوع توکن‌ها و کاربرد آن‌ها برای یک معامله‌گر و سرمایه‌گذار ارزهای دیجیتال را بررسی می‌کنیم.

بلاک چین‌هایی مانند بیت‌کوین و اتریوم پروتکل‌ها و عملکردهای متفاوتی دارند و به دلیل متفاوت بودن الگوریتم هایشان، نمی‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. گرچه این ویژگی، خودمختاری و امنیت بلاکچین‌ها را حفظ می‌کند، اما وجود یک اکوسیستم کارآمد که در آن داده‌ها و اطلاعات باید به راحتی رد و بدل شوند را نیز به چالش می‌کشد.

به عنوان مثال، در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (دیفای)، که در آن جابجایی سریع و کارآمد وجوه بسیار حائز اهمیت است، رپد توکن‌ها کاربرد زیادی پیدا می‌کنند.

برای برطرف کردن مشکل «تعامل پذیر نبودن» بلاکچین‌ها، بلاکچین‌های جدیدی مانند پولکادات (DOT) ساخته شده‌اند. با این حال، یافتن یک راه‌حل سریع برای امکان برقراری ارتباط بین شبکه‌های قدیمی مانند بیت‌کوین و اتریوم ضروری است، به همین دلیل رپد توکن‌ها ایجاد شدند.

رپد توکن

رپد توکن‌ها، ارزهای دیجیتالی هستند که هم قیمت یک رمزارز یا دارایی‌هایی مانند طلا، سهام و املاک هستند و در پلتفرم‌های دیفای به کار گرفته می‌شوند.

در این فرایند، دارایی اصلی (اورجینال) در یک خزانه دیجیتال قفل (Wrapped) شده و در ازای آن یک توکن برای انجام تراکنش در سایر پلتفرم‌ها ضرب می‌شود. رپد توکن‌ها می‌توانند در هر بلاکچینی مورد استفاده قرار گیرند و پلی بین شبکه‌ها ایجاد کنند و قابلیت تعامل (interoperability) را در فضای ارزهای دیجیتال پیاده‌سازی کنند.

آنها می‌توانند هر چیزی از اثر هنری، کلکسیون، آیتم‌، رمزارز و سهام گرفته تا ارزهای فیات و املاک و مستغلات را بازنمایی کنند. از آنجایی که رپد توکن‌ها قیمت یک دارایی دیگر را ره‌گیری می‌کنند، لزوماً باید توسط یک نهاد متولی که دارایی را قفل (Warp) و آزاد (Unwrapped) می‌کند، بررسی و مدیریت شوند. خواهیم دید که چرا این نیز یک محدودیت در دنیای غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال است.

رپد بیت‌کوین با نام wBTC اولین توکن رپ شده بیت‌کوین بود که در بلاکچین اتریوم از طریق قراردادهای هوشمند مورد استفاده قرار گرفت و سرمایه‌گذاران را قادر ساخت تا درآمد ثابت کسب کنند. علاوه بر بیت‌کوین، رپد توکن‌ها شامل دارایی‌های دیگری نیز هستند که عمدتاً با استاندارد ERC-20 اتریوم و استاندارد BEP-20 زنجیره هوشمند بایننس سازگارند.

بر خلاف انتظار، گرچه توکن‌های ERC-20 در پلتفرم اتریوم صادر می‌شوند، اما ETH با آنها سازگار نیست. بنابراین، درست مانند بیت‌کوین، اتر هم باید برای سازگاری با این نوع توکن‌ها رپد (Wrapped) شود. به همین دلیل یک نسخه رپ شده از ETH با نماد wETH در پلتفرم اتریوم ایجاد شده است.

گفتنی است، بلاکچین‌های دیگری مانند کاردانو، پوکادات، و سولانا برای تسهیل دسترسی به اپلیکیشن‌های دیفای، شروع به آزمایش توکن‌های رپد کرده‌اند.

از پروژه‌های جدید رپد توکن می‌توان به bLuna اشاره کرد که توکن رپ شده LUNA است و می‌تواند به صورت آزاد معامله شود یا به عنوان وثیقه در پروتکل‌های دیگر روی شبکه Terra مورد استفاده قرار گیرد.

انواع رپد توکن

علی‌رغم تفاوت قابل توجهی که استیبل‌کوین‌ها با رپد توکن‌ها دارند، این گزاره عموماً پذیرفته شده است که «استیبل‌کوین‌ها اولین نوع از رپد توکن‌ها هستند». برای مثال، یک استیبل‌کوین مانند تتر (USDT) ، با یک دلار فیزیکی پشتیبانی می‌شود. با این حال، شرکت تتر معادل دقیق دلاری پشتوانه USDT را نگه‌داری نمی‌کند و ذخایر آن شامل دارایی‌هایی با ماهیت متفاوت است: پول نقد، معادل‌های نقدی، سرمایه‌گذاری‌ها، مطالبات وام‌ها و غیره.

و اما دو نوع رپد توکن وجود دارد، تسویه نقدی (cash-settled) و قابل بازخرید redeemable)). توکن‌های «تسویه نقدی» را نمی‌توان با دارایی پایه بازخرید کرد. از سوی دیگر، توکن‌های «قابل بازخرید» به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا رپد توکن را با دارایی پایه آن مبادله کنند. همچنین باید ذکر که رپد توکن‌ها در بلاکچین‌های دیگر میزبانی می‌شوند. به عنوان مثال، پرایوسی کوین‌های (Privacy Coins) رپ شده، در بلاکچین مونرو ((Monero یا زیکش (ZCash) میزبانی می‌شوند.

رپد توکن‌ها چگونه کار می‌کنند؟

بنا به درخواست پلتفرم‌هایی مانند Airswap، CoinList، 0x، AAVE یا Maker، پلتفرم متولی مقدار توکن اورجینال ارسال شده را بر روی بلاکچین خاصی مانند اتریوم ضرب می‌کند.

طی یک فرآیند مشابه، زمانی که رپد توکن باید مجدداً به دارایی اصلی یا رمزارزی مانند BTC تبدیل شود، کاربر از متولی درخواست می‌کند که توکن را از ذخایر خود آزاد کند. به عبارت ساده، به ازای هر wBTC که وجود دارد، یک BTC وجود دارد که در اختیار متولی است.

فرآیند ضرب و مدیریت رپد توکن‌ها نشان‌دهنده یک محدودیت در فضای کریپتو است، زیرا نیاز به اعتماد به متولی برای نگهداری وجوه، هدف یک اکوسیستم بلاک چین آزاد و غیرمتمرکز نیست.

از آنجایی که معامله گران نمی‌توانند به طور مستقل از رپد توکن‌ها برای تراکنش‌های بین بلاکچینی استفاده کنند، همچنان به یک پلتفرم متولی نیاز است. با این حال، این فناوری به سرعت در حال پیشرفت است و ممکن است به زودی به گزینه‌های غیرمتمرکز آن دست پیدا کنیم.

مراحل کار یک رپد توکن

رپد بیت‌کوین

هنگامی که اولین پروتکل رپد بیت‌کوین (wBTC) در ژانویه 2019 راه اندازی شد، هدف آن انتقال پتانسیل و نقدینگی بیت‌کوین به شبکه اتریوم به‌واسطه یک توکن ERC-20 بود.

در حالی که BTC اصلی نمی‌تواند برای تراکنش‌های دیفای مورد استفاده قرار گیرد، اما یک wBTC می‌تواند جایگزین آن شود و در اکوسیستم دیفای یا هر اپلیکیشن غیرمتمرکز دیگری روی شبکه اتریوم تراکنش انجام دهد.

WBTC افزوده مهمی به دنیای ارزهای دیجیتال است. گرچه ارزش wBTC با BTC یکسان است، اما کارکرد آن بسیار متفاوت است و امکان استفاده از بیت‌کوین در حوزه‌های دیگر مانند دیفای را میسر می‌سازد.

به بیان ساده، دارندگان بیت‌کوین می‌توانند BTC‌های خود را با اتصال کیف پول خود به یک پلتفرم غیرمتمرکز و کسب نرخ بهره ثابت سالیانه از طریق قراردادهای هوشمند، وام دهند. در همین حین، وام گیرندگان از رمزارزهای خود به عنوان وثیقه استفاده می‌کنند که در صورت عدم باز پرداخت وام، وثیقه آن‌ها به طور خودکار به وام دهنده ارسال می‌شود.

با استفاده از این مکانیزم تامین مالی، وام دهندگان سرمایه‌گذار می‌توانند حتی در بازارهای نزولی که ارزش دارایی کاهش می‌یابد، سود به دست بیاورند.

توکن‌های wBTC چگونه کار می‌کنند؟

سه بازیگر در ایجاد و مدیریت پروتکل wBTC نقش اصلی را ایفا می‌کنند:

DAO (سازمان خودمختار غیرمتمرکز) متشکل از 17 عضو از فضای دیفای است که یک قرارداد چند امضایی (Mluti signature) را برای اضافه کردن یا حذف متولی‌ها و تاجران wBTC اجرا می‌کنند.

تاجران (Merchants) افرادی هستند که با ارسال مقدار معینی BTC به متولی و درخواست ضرب کردن wBTC معادل آن، طبق خواسته سرمایه‌گذاران و معامله گران، فرآیند ضرب رمزارز را کلید می‌زنند.

تاجران مانند خزانه‌هایی هستند که اطمینان و امنیت wBTC را تامین می‌کنند و با اثبات ذخایر موجود، تضمین می‌کنند که تمام wBTC ها به طور کامل دارای اعتبار و پشتوانه هستند. آنها BTC را ضرب می‌کنند و مقدار معادل wBTC را به بازرگان ارسال می‌کنند.

در اصل، تاجر BTC اصلی را به آدرس متولی بلاکچینی که بیت‌کوین در آن قفل شده است، انتقال می‌دهند. هنگامی که آدرس مورد نظر بیت‌کوین اصلی را دریافت کرد، متولی معادل wBTC آن را روی بلاکچین اتریوم ضرب می‌کند.

هنگامی که برعکس آن اتفاق می‌افتد و wBTC باید دوباره به BTC اصلی تبدیل شود، ERC-20 BTC سوزانده می‌شود (از بین می‌رود) و BTC قفل شده در بلاکچین بیت‌کوین آزاد می‌شود. ضرب کردن (Minting) و سوزاندن (Burning) توکن‌ها در بلاک چین قابل ردیابی و قابل تائید است.

نیاز به این نوع توکن‌ها با رشد دیفای به وجود آمد که اکنون میلیاردها دلار سرمایه در آن قفل شده که برای وام‌دهی، مشتقات و دیگر انواع برنامه‌های مالی صرف می‌شود. تقاضا برای استفاده از BTC در دیفای به عنوان یک دارایی پایه برای مشارکت در اکوسیستم دیفای که عمدتاً بر روی اتریوم توسعه یافته بود، به حدی بود که باید به یک توکن سازگار با ERC-20 تبدیل می‌شد.

در اینجا می‌توانید دفتر سفارش کامل تراکنش‌های wBTC را مشاهده کنید. بسته به پروتکل یا سازمانی که پشت آن‌ها قرار دارد، wanBTC، renBTC، sBTC، WBTC، tBTC همگی نمونه‌هایی از توکن‌های بیت‌کوین مبتنی بر ERC20 هستند که روی اتریوم ساخته شده‌اند.

آیا رپد بیت‌کوین امن است؟

از دیدگاه فنی، یک رپد بیت‌کوین امن است. این نوع توکن‌ها در پلتفرم‌های امنی مانند اتریوم یا زنجیره هوشمند بایننس (BSC) نگهداری می‌شوند و پس از تبدیل به توکن ERC-20 یا BEP-20، امنیت شبکه مرتبط را حفظ می‌کند.

یکی از ایرادات مهم رپد توکن‌های بیت‌کوین، نیاز به اعتماد به متولی است که دارایی اصلی را در اختیار دارد. اگر متولی BTC واقعی را آزاد کند و در اختیار شخص دیگری قرار دهد، دارایی هولدرهای wBTC بی‌ارزش خواهد شد.

سطح امنیت مورد نظر را نحوه نگهداری از BTC ها تعیین می‌کند. متولی متمرکزی که BTC ها را در اختیار دارد، سازمانی است که وعده می‌دهد توکن‌های ERC-20 را برای مثال، روی اتریوم ضرب کند. کاربر باید به این نهاد متمرکز اعتماد کند که BTC ها را در شبکه نگه می‌دارد و با آن‌ها فرار نمی‌کند. کاربران باید اطمینان حاصل کنند که شرکت مورد نظر در صورت بروز مشکل، حداقل با ضمانت‌‌ها و بیمه‌هایی پشتیبانی می‌شوند.

یک پل غیرمتمرکز تحت مدیریت قراردادهای هوشمند بهترین انتخاب در دنیای غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال خواهد بود. نیازی به اعتماد به شخص سوم نیست، فقط به کدهای غیرقابل تغییر قراردادهای هوشمند با برچست زمانی (Timestamp) اعتماد کنید.

امنیت پل‌های رپد بیت‌کوین (wrapped BTC bridges) برای مدتی طولانی یک بحث داغ بین کاربران دیفای بود، زیرا برای قفل نگه داشتن BTC اصلی نیاز به اعتماد به پلتفرم‌های متولی بود.

آیا رپد توکن سرمایه‌گذاری خوبی است؟

توکن‌های رپ شده به طور فزاینده‌ای به عنوان یک سرمایه‌گذاری خوب در دنیای ارزهای دیجیتال در نظر گرفته می‌شوند، جایی که بدون شک فایننس غیرمتمرکز نقش مهمی در آن ایفا خواهد کرد. در مدت کمی بیش از یک سال، حدود 800 میلیون دلار بیت‌کوین به wBTC تبدیل شد، که ایده‌ای از سرمایه فعلی صنعت به دست می‌دهد.

طبق تحقیقات شرکت ارکان (Arcane)، مقدار بیت‌کوین قفل شده در بلاکچین اتریوم در سال 2021 به 189000 BTC افزایش یافته است. تخمین زده می‌شود که 1٪ از عرضه در گردش بیت‌کوین ( 18.73 میلیون) در حال حاضر در دیفای مورد استفاده قرار می‌گیرد.